Adalet Partisi | leader_since2 = 11 Şubat 1961 | leaders_seat2 = İzmir | last_election2 = Yeni parti | seats2 = 158 | seat_change2 = | popular_vote2 = 3.527.435 | percentage2 = %34,8 | swing2 = | image4 = | colour4 = DF7401 | leader4 = Osman Bölükbaşı | party4 = Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi | leader_since4 = 16 Ekim 1958 | leaders_seat4 = Ankara | last_election4 = Yeni parti | seats4 = 54 | seat_change4 = | popular_vote4 = 1.415.390 | percentage4 = %13,9 | swing4 = | image5 = | colour5 = 0000CD | leader5 = Ekrem Alican | party5 = Yeni Türkiye Partisi (1961) | leader_since5 = 13 Şubat 1961 | leaders_seat5 = Sakarya | last_election5 = Yeni parti | seats5 = 65 | seat_change5 = | popular_vote5 = 1.391.924 | percentage5 = %13,7 | swing5 = | map_image = 1961 Türkiye Milletvekili Genel Seçimleri.png | map_size = 350px | map_caption = İl ve ilçelere göre kazanan partileri gösteren harita | title = Başbakan | before_election = Cemal Gürsel | before_party = | after_election = İsmet İnönü | after_party = Cumhuriyet Halk Partisi |elected_members=TBMM 12. dönem milletvekilleri listesi|outgoing_members=TBMM 11. dönem milletvekilleri listesi}} 1961 Türkiye genel seçimleri, 15 Ekim 1961 tarihinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi 12. yasama döneminde görev yapacak 450 milletvekilini belirlemek için yapılan genel seçim. 27 Mayıs Darbesi'nin ardından yapılan ilk genel seçimlerdir.
27 Mayıs Darbesi sonrası demokrasiye dönüş sürecinde, kapatılan Demokrat Partinin (DP) oy tabanına yönelen iki parti kuruldu; Adalet Partisi (AP) ve Yeni Türkiye Partisi (YTP). AP başkanlığına, Türk Silahlı Kuvvetlerinden (TSK) gelebilecek olası tepkilere karşı Genelkurmay eski başkanı Ragıp Gümüşpala, YTP başkanlığına da Millî Birlik Komitesi (MBK) döneminin ilk hükûmetinde Maliye bakanı olan Ekrem Alican getirildi.
DP'nin oy tabanına yönelen AP ve YTP'nin propagandaları, çalışmaları, DP'yi deviren TSK'nın tepkisiyle karşılaştı. MBK'nın Çankaya Köşkü'nde siyasal parti temsilcileriyle yaptığı bir yuvarlak masa toplantısından sonra ortak bir bildiri yayımlandı (5 Şubat 1961). DP iktidarının meşruluğunu yitirdiği vurgulandıktan sonra siyasi amaçlarla DP önderlerinin savunulmaması, devrimlerin ve dini inançların propaganda konusu yapılmaması, seçimlerin yasallığının tartışılmaması gerektiği belirtildi.
Seçim öncesi dönemde, sosyalist eğilimli Türkiye İşçi Partisinin (TİP) kurulmasına izin verildi. TİP, birer kitle partisi olan öteki partilerden farklı olarak, bir sınıfı, emekçileri temsil ettiğini açıkladı. On beş ilde örgütlenmesini tamamlayamadığı için Ekim 1961'deki genel seçimlere katılamadı.
15 Ekim'deki milletvekili seçimlerinde, önceki seçimlerde uygulanan liste usulü çoğunluk sistemi terk edilerek, Cumhuriyet tarihinde ilk kez nispi temsil sistemi (çevre barajlı D'Hondt sistemi) uygulandı.1
</ref>Tek başına iktidar olmayı bekleyen Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), yüzde 36,7 oy oranıyla 173 milletvekilliği kazanarak TBMM'de birinci parti olmasına rağmen çoğunluğu elde edemedi. AP 158, Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKMP) 54 ve YTP 65 milletvekilliği kazandı. Hiçbir parti mutlak çoğunluğu kazanamadığı için CHP ile AP arasında bir koalisyon hükûmeti kuruldu. Bu Türkiye'de kurulan ilk koalisyon hükûmeti oldu.
1961 genel seçimlerinin sonuçları:2
Toplam Sandık | |
Toplam Seçmen | 12.925.395 |
Toplam Kullanılan Oy | 10.522.716 |
Toplam Geçerli Oy | 10.141.233 |
Geçersiz/Boş Oy | 381.483 |
Katılım Oranı (%) | 81,4 |
Milletvekili Sayısı | 450 |
İllere göre 15 Ekim 1961 genel seçim sonuçları;3
İl | <small>Mv Sayısı</small> | CHP | % | AP | % | CKMP | % | YTP | % | BAĞ | % | Toplam |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Adana | 12 | 108.161 | 43,9 | 126.365 | 51,3 | 10.347 | 4,2 | - | - | 1.687 | 0,7 | 246.560 |
Adıyaman | 4 | 31.034 | 37,5 | 2.372 | 2,9 | 8.881 | 10,7 | 40.423 | 48,9 | - | - | 82.710 |
Afyonkarahisar | 7 | 42.032 | 25,0 | 47.715 | 28,4 | 76.349 | 45,4 | 1.972 | 1,2 | - | - | 168.068 |
Ağrı | 3 | 21.759 | 32,4 | 7.411 | 11,0 | 23.094 | 34,3 | 14.974 | 22,3 | - | - | 67.238 |
Amasya | 4 | 39.940 | 38,8 | 55.548 | 53,9 | 7.469 | 7,3 | - | - | - | - | 102.957 |
Ankara | 21 | 181.147 | 38,7 | 92.734 | 19,8 | 166.535 | 35,6 | 23.646 | 5,1 | 3.522 | 0,8 | 467.584 |
Antalya | 7 | 51.952 | 35,1 | 90.614 | 61,2 | 5.560 | 3,8 | - | - | - | - | 148.126 |
Artvin | 3 | 29.158 | 44,2 | 30.197 | 45,8 | 6.563 | 10,0 | - | - | - | - | 65.918 |
Aydın | 8 | 59.587 | 30,9 | 124.272 | 64,4 | 7.326 | 3,8 | 1.790 | 0,9 | - | - | 192.975 |
Balıkesir | 11 | 101.784 | 35,7 | 167.088 | 58,5 | 11.933 | 4,2 | 4.670 | 1,6 | - | - | 285.475 |
Bilecik | 2 | 27.684 | 41,5 | 33.900 | 50,8 | 5.140 | 7,7 | - | - | - | - | 66.724 |
Bingöl | 2 | 12.768 | 31,1 | - | - | 4.814 | 11,7 | 22.442 | 54,6 | 1.071 | 2,6 | 41.095 |
Bitlis | 2 | 11.496 | 30,8 | - | - | 8.310 | 22,3 | 17.465 | 46,9 | - | - | 37.271 |
Bolu | 6 | 40.150 | 28,8 | 32.353 | 23,2 | 26.497 | 19,0 | 40.321 | 28,9 | - | - | 139.321 |
Burdur | 3 | 29.595 | 43,7 | 24.600 | 36,3 | - | - | 13.593 | 20,0 | - | - | 67.788 |
Bursa | 11 | 87.410 | 29,3 | 188.362 | 63,1 | 16.792 | 5,6 | 6.114 | 2,0 | - | - | 298.678 |
Çanakkale | 5 | 49.304 | 35,0 | 43.730 | 31,1 | 13.942 | 9,9 | 33.720 | 24,0 | - | - | 140.696 |
Çankırı | 4 | 20.910 | 23,2 | 12.741 | 14,2 | 56.166 | 62,4 | - | - | 200 | 0,2 | 90.017 |
Çorum | 7 | 50.563 | 29,6 | 89.903 | 52,7 | 27.502 | 16,1 | - | - | 2.741 | 1,6 | 170.709 |
Denizli | 7 | 65.426 | 40,0 | 92.355 | 56,4 | 2.904 | 1,8 | 2.119 | 1,3 | 811 | 0,5 | 163.615 |
Diyarbakır | 7 | 39.857 | 32,8 | 23.401 | 19,2 | 6.331 | 5,2 | 52.012 | 42,8 | - | - | 121.601 |
Edirne | 5 | 42.551 | 38,5 | 29.075 | 26,3 | 11.182 | 10,1 | 27.046 | 24,4 | 811 | 0,7 | 110.665 |
Elazığ | 5 | 30.017 | 35,3 | 35.909 | 42,2 | 18.610 | 21,9 | 573 | 0,7 | - | - | 85.109 |
Erzincan | 4 | 39.438 | 48,5 | 3.893 | 4,8 | 1.648 | 2,0 | 36.033 | 44,3 | 374 | 0,5 | 81.386 |
Erzurum | 9 | 53.008 | 28,1 | 13.748 | 7,3 | 35.262 | 18,7 | 85.468 | 45,3 | 1.314 | 0,7 | 188.800 |
Eskişehir | 6 | 51.627 | 35,2 | 54.841 | 37,4 | 36.171 | 24,7 | 2.640 | 1,8 | 1.227 | 0,8 | 146.506 |
Gaziantep | 7 | 73.766 | 47,0 | 46.066 | 29,4 | 4.313 | 2,7 | 32.766 | 20,9 | - | - | 156.911 |
Giresun | 6 | 48.162 | 34,8 | 3.860 | 2,8 | 32.439 | 23,4 | 53.996 | 39,0 | 13 | 0 | 138.470 |
Gümüşhane | 4 | 32.784 | 37,8 | 23.225 | 26,8 | - | - | 30.714 | 35,4 | - | - | 86.723 |
Hakkâri | 1 | 8.846 | 41,3 | 667 | 3,1 | - | - | 5.426 | 25,3 | 6.491 | 30,3 | 21.430 |
Hatay | 7 | 54.279 | 37,3 | 31.588 | 21,7 | 5.145 | 3,5 | 49.697 | 34,1 | 4.920 | 3,4 | 145.629 |
Isparta | 4 | 30.357 | 33,6 | 46.155 | 51,1 | - | - | 13.886 | 15,4 | - | - | 90.398 |
İçel | 7 | 67.483 | 41,2 | 90.903 | 55,5 | 5.457 | 3,3 | - | - | - | - | 163.843 |
İstanbul | 31 | 270.920 | 38,2 | 296.568 | 41,8 | 87.696 | 12,4 | 23.473 | 3,3 | 31.216 | 4,4 | 709.873 |
İzmir | 17 | 174.014 | 39,6 | 241.753 | 55,1 | 13.456 | 3,1 | 6.388 | 1,5 | 3.409 | 0,8 | 439.020 |
Kars | 9 | 83.806 | 47,8 | 38.115 | 21,7 | - | - | 53.365 | 30,4 | - | - | 175.286 |
Kastamonu | 7 | 53.131 | 30,7 | 16.125 | 9,3 | 44.185 | 25,5 | 59.903 | 34,6 | - | - | 173.344 |
Kayseri | 8 | 72.405 | 41,6 | 77.751 | 44,7 | 13.971 | 8,0 | 8.242 | 4,7 | 1.633 | 0,9 | 174.002 |
Kırklareli | 4 | 38.653 | 40,3 | 13.774 | 14,4 | 8.225 | 8,6 | 35.240 | 36,7 | - | - | 95.892 |
Kırşehir | 3 | 16.048 | 25,8 | 6.591 | 10,6 | 39.560 | 63,6 | - | - | - | - | 62.199 |
Kocaeli | 5 | 42.752 | 38,8 | 49.404 | 44,8 | 15.507 | 14,1 | 2.609 | 2,4 | - | - | 110.272 |
Konya | 16 | 120.768 | 34,6 | 81.098 | 23,2 | 88.761 | 25,4 | 58.614 | 16,8 | - | - | 349.241 |
Kütahya | 6 | 40.177 | 27,4 | 50.156 | 34,2 | 53.155 | 36,2 | 3.237 | 2,2 | - | - | 146.725 |
Malatya | 6 | 89.252 | 67,3 | 5.556 | 4,2 | 7.145 | 5,4 | 30.671 | 23,1 | - | - | 132.624 |
Manisa | 11 | 86.721 | 32,6 | 159.369 | 59,9 | 18.667 | 7,0 | - | - | 1.307 | 0,5 | 266.064 |
Maraş | 6 | 48.694 | 38,9 | 65.069 | 52,0 | 7.514 | 6,0 | 2.456 | 2,0 | 1.453 | 1,2 | 125.186 |
Mardin | 6 | 50.734 | 43,3 | - | - | 25.622 | 21,8 | 40.927 | 34,9 | - | - | 117.283 |
Muğla | 5 | 46.398 | 38,5 | 71.698 | 59,4 | 2.532 | 2,1 | - | - | - | - | 120.628 |
Muş | 3 | 16.530 | 31,3 | 10.779 | 20,4 | 2.274 | 4,3 | 23.162 | 43,9 | - | - | 52.745 |
Nevşehir | 3 | 23.034 | 31,9 | 23.473 | 32,5 | 25.608 | 35,5 | - | - | - | - | 72.115 |
Niğde | 5 | 34.305 | 30,8 | 32.912 | 29,5 | 39.611 | 35,5 | 4.619 | 4,1 | - | - | 111.447 |
Ordu | 8 | 62.890 | 40,5 | 38.212 | 24,6 | 10.734 | 6,9 | 43.417 | 28,0 | - | - | 155.253 |
Rize | 4 | 27.994 | 31,6 | 47.315 | 53,4 | 11.984 | 13,5 | 1.348 | 1,5 | - | - | 88.641 |
Sakarya | 6 | 37.333 | 28,0 | 51.242 | 38,4 | 16.578 | 12,4 | 28.039 | 21,0 | 197 | 0,1 | 133.389 |
Samsun | 11 | 89.220 | 36,8 | 141.387 | 58,3 | 12.068 | 5,0 | - | - | - | - | 242.675 |
Siirt | 4 | 33.576 | 47,7 | - | - | - | - | 35.879 | 51,0 | 938 | 1,3 | 70.393 |
Sinop | 4 | 34.612 | 37,2 | 24.388 | 26,2 | 33.988 | 36,6 | - | - | - | - | 92.988 |
Sivas | 11 | 90.290 | 39,2 | 11.055 | 4,8 | 22.546 | 9,8 | 101.245 | 44,0 | 5.293 | 2,3 | 230.429 |
Tekirdağ | 4 | 39.577 | 36,4 | 7.505 | 6,9 | 7.979 | 7,3 | 53.675 | 49,4 | - | - | 108.736 |
Tokat | 7 | 63.617 | 38,2 | 26.567 | 15,9 | 9.513 | 5,7 | 66.901 | 40,2 | - | - | 166.598 |
Trabzon | 9 | 69.014 | 39,5 | 90.012 | 51,5 | 11.818 | 6,8 | 3.993 | 2,3 | - | - | 174.837 |
Tunceli | 2 | 15.466 | 35,1 | - | - | 3.137 | 7,1 | 15.587 | 35,4 | 9.821 | 22,3 | 44.011 |
Urfa | 7 | 51.544 | 42,9 | 24.741 | 20,6 | 7.299 | 6,1 | 36.456 | 30,4 | - | - | 120.040 |
Uşak | 3 | 29.398 | 41,7 | 14.592 | 20,7 | 26.540 | 37,6 | - | - | - | - | 70.530 |
Van | 3 | 20.963 | 32,6 | 5.085 | 7,9 | 13.757 | 21,4 | 24.428 | 38,0 | - | - | 64.233 |
Yozgat | 6 | 47.186 | 32,7 | 17.614 | 12,2 | 63.825 | 44,2 | 14.544 | 10,1 | 1.283 | 0,9 | 144.452 |
Zonguldak | 9 | 69.695 | 31,8 | 121.938 | 55,7 | 27.453 | 12,5 | - | - | - | - | 219.086 |
Türkiye | 450 | 3.724.752 | 36,7 | 3.527.435 | 34,8 | 1.415.390 | 13,9 | 1.391.924 | 13,7 | 81.732 | 0,8 | 10.141.233 |
Orijinal kaynak: 1961 türkiye genel seçimleri. Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page